نجوم

دانشمندان عمر جهان را حدود ۱۴ میلیارد سال و عمر منظومه شمسی را حدود ۴ تا چهار و نیم میلیارد سال تخمین می‌زنند. بنابراین نابه‌جا نگفته‌ایم اگر مدعی شویم كه منظومه شمسی در مقایسه با سن جهان، جوان می‌باشد. طبق یك نظریه پرطرفدار، آنچه اكنون آن را منظومه شمسی می‌خوانیم در حدود ۴ تا ۵ میلیارد سال پیش توده‌ای از غبار و گاز بوده است.

. منبع : Solar Views .

بیگ‌بنگ یكی از نظریات خلقت عالم است كه طبق آن عالم در اثر یك انفجار بزرگ به وجود آمده و دائما در حال گسترش می‌باشد. چنانچه ضریب چگالی عالم كمتر از یك باشد، روزی این گسترش متوقف خواهد شد و عالم به سمت داخل فروریزش خواهد نمود، اما از آنجاییكه ضریب چگالی عالم، طبق آخرین برآوردها حدود یك تخمین زده شده است، پیش‌بینی می‌شود، شتاب دور شدن اجزای عالم از یكدیگر، زمانی متوقف گردد و عالم به حالت پایداری برسد.

ستونهای آفرینش نامی است كه برای این قسمت زیبا از سحابی عقاب انتخاب شده است

دانشمندان عمر جهان را حدود ۱۴ میلیارد سال و عمر منظومه شمسی را حدود ۴ تا چهار و نیم میلیارد سال تخمین می‌زنند. بنابراین نابجا نگفته‌ایم اگر مدعی شویم كه منظومه شمسی در مقایسه با سن جهان، جوان می‌باشد. طبق یك نظریه پرطرفدار، آنچه اكنون، آن را منظومه شمسی می‌خوانیم، در حدود ۴ تا ۵ میلیارد سال پیش، توده‌ای از غبار و گاز بوده است. دانشمندان معتقدند كه احتمالا قسمت اعظم این سحابی از گاز هیدروژن تشكیل شده بود.  طبق نظریه‌ای كه ما به تشریح آن می‌پردازیم، در آن زمان، در نزدیكی این سحابی كه در گوشه‌ای از كهكشان راه‌شیری قرار داشته، ستاره بزرگی كه حدودا 3 برابر خورشید بوده، روزهای پایانی عمر خود را می‌گذرانده است. زمانی كه عمر این ستاره نسل اولی به پایان رسیده، به دلیل جرم و ابعاد بزرگش، فوران عظیمی از انرژی و ماده از دل او بیرون زد. انرژی فراوان این ستاره، سحابی ما را به شدت به دوران واداشته و همچنین حجم زیادی مواد سنگین نظیر آهن، به داخل سحابی تزریق نمود.

چرخش سحابی به دور مواد تزریق شده به داخل آن، باعث فروریزش مولكولهای گاز و افزایش فشار درونی سحابی گردید. صدها میلیون سال طول كشید تا مواد سنگین تزریق شده به سحابی از مركز چرخش خارج شدند و سحابی آنقدر در خود ریزش نمود كه در مركز آن شرایط لازم برای اولین هم‌جوشی هسته‌ای پدیدار شد. شروع فعالیت هسته‌ای در قلب سحابی فشرده شده، نوید تولد ستاره‌ای تازه بود كه بعدها خورشید نام گرفت.

همانطور كه اشاره شد، در زمان شكل گیری منظومه شمسی، ستاره پیر در حال مرگ، علاوه بر اهداء انرژی فراوان به صورتهای مختلف، مقادیری عناصر سنگین، مانند آهن، كربن و هلیم نیز به سحابی نوزاد تزریق كرد. این عناصر سنگین، در زمان شكل‌گیری منظومه شمسی ، هنگامیكه هنوز خورشید رسماً متولد نشده بود، آرام آرام از هسته مركزی رانده شده و هر قدر چگالی سحابی افزایش می‌یافت، سیستم به پایداری بیشتری می‌رسید. طبیعی است كه عناصر سنگینتر، نزدیكتر و عناصر سبكتر، دورتر از هسته مركزی قرار گرفته باشند.

بعد از صدها میلیون سال، این عناصر با هم تركیب و تشكیل جسم واحدی دادند. به دلیل قوانین مداری، اجسام علاوه بر اینكه به دور ستاره جوان می‌چرخیدند، شروع به چرخش حول خود نیز نمودند و از جمع قوانین گرانش و گریز از مركز حاصل از چرخش، تمامی آنها شكل كروی به خود گرفتند. پس از گذشت سالها، سطح بعضی از آنها كه از عناصر سنگینتری تشكیل شده بودند، سرد و سخت شد و سیستم مداریشان به حالت پایداری رسید. اجرام غیر ستاره‌ای كه منظومه شمسی را تشكیل می‌دهند عبارتند از سیارات، قمرهای آنها، خرده سیارات ، دنباله‌دارها و سنگها و غبارهای آسمانی .

خرده سیارك ایدا كه حدود ۵۶ كیلومتر طول دارد به همراه قمر كوچكش، داكتیل كه قطری حدود یک و نیم كیلومتر دارد، در تصویر دیده می‌شوند. در این تصویر داكتیل كوچك كه در مداری به فاصله ۱۰۰ كیلومتر از آیدا به دور آن می‌چرخد، اندكی به دوربین نزدیكتر است. این تصویر در آگوست ۱۹۹۳ و از فاصله ۱۱۰۰۰ كیلومتری توسط سفینه فضایی گالیله، برداشته شده است.

اجسام منظومه شمسی عمدتاً به دو گروه با چگالی بالا، كه در نزدیكی خورشید قرار دارند و با چگالی پایین، كه دورتر از خورشید واقع شده‌اند، تقسیم می‌شوند. روی همین اصل سیارات منظومه شمسی را به دو گروه زمین‌مانند و مشتری‌مانند تقسیم می‌كنند. سیاره‌های زمین مانند كه به ترتیب فاصله از خورشید عبارتند از عطارد ، زهره، زمین و مریخ همگی چگالی بالا و سطح سخت و صخره‌ایی دارند. غیر از عطارد بقیه این سیارات جو نیز دارند.

سیاره‌های مشتری‌مانند كه به ترتیب عبارتند از مشتری ، زحل ، اورانوس و نپتون ، همگی نسبت به زمین، سیاراتی عظیم هستند و عمدتاً از گاز تشكیل شده‌اند ولی بعضی از آنها هسته‌های جامد هم دارند. این سیارات را همچنین به نام غولهای‌گازی نیز می‌شناسند.

تا همین چند وقت پیش در كل منظومه شمسی نه عدد سیاره٬ شناسایی شده بود كه به ترتیب عبارتند از سیارات زمین‌مانند، سیارات مشتری‌مانند و در انتها سیاره عجیب و قانون‌شكن پلوتون. اما به تازگی عضو جدیدی در منظومه شمسی ما یافت شده كه تعداد سیارات منظومه شمسی را به ۱۰ عدد افزایش داده است.